فریدون خاوند، اقتصاددان، تحلیلگر اقتصادی و استاد اقتصاد پاریس فرانسه است.
آمار منتسب به بانک مرکزی جمهوری اسلامی درباره نابرابری‌های اجتماعی در ایران، که یکشنبه بیست و هفتم بهمن ماه از سوی خبرگزاری فارس انتشار یافت، از شدت گرفتن شکاف میان قشرهای گوناگون در آمدی کشور در دوران زمامداری محمود احمدی‌نژاد خبر می‌دهد.
آژانس بين المللی انرژی، مهم ترين نهاد تامين کننده همکاری ميان کشور های صنعتی در عرصه انرژی، کل در آمد ارزی ايران را در سی سال پس از انقلاب اسلامی (از ۱۹۷۹ تا ۲۰۰۸ ميلادی)، هفتصد و نه ميليارد دلار محاسبه می کند.
همه نظام هايی که در قرن بيستم ميلادی با داعيه در انداختن فصلی نو در تاريخ، و در پی بسيج انبوه توده ها، به قدرت قاهره سياسی دست يافتند و طومار نظام های پيش از خود را در هم پيچيدند، به سی سالگی نرسيدند
تداوم کنونی رکود در بازار جهانی نفت دلایل گوناگون دارد که یکی از آنها، از دیدگاه منابع مهم کارشناسی، زیر پا گذاشتن انضباط از سوی اعضای سازمان «اوپک» است.
لایحه بودجه ۱۳۸۸ کل کشور، که سه‌شنبه گذشته از سوی محمود احمدی‌نژاد، رئیس جمهوری اسلامی، به مجلس تقدیم شد، انتقاد شدید محافل کارشناسی و سیاسی را، از جمله در طیف هواداران دولت نهم در دستگاه مقننه، برانگیخته است.
اقتصاد روسیه که طی چند سال گذشته، به برکت رونق بازار مواد اولیه جان گرفته بود، از تابستان سال ۲۰۰۸ به این سو پا به پای سقوط بهای طلای سیاه به سرعت از نفس افتاد و نشانه های فرو رفتن آن در بحران هفته به هفته بیشتر می شود.
در محافل اقتصادی، کانون‌های دانشگاهی و رسانه‌های غرب، این پرسش مطرح است که آیا بحران اقتصاد جهانی و فرو رفتن شمار زیادی از کشورها در رکود، به یک جنگ بازرگانی تمام عیار منتهی خواهد شد؟
لایحه بودجه ۲۸۳ هزار میلیارد تومانی کل کشور، که روز سه شنبه از سوی محمود احمدی‌نژاد، رییس‌جمهوری ایران، به دستگاه مقننه تقدیم شد، در شکل کنونی خود، بودجه‌ای انقباضی به نظر می‌رسد و این تصور را به وجود می‌آورد که دولت نهم، با توجه به بحران اقتصادی جهان و تاثیر آن بر درآمد های نفتی ایران ضرورت پذیرش ریاضت را برای مقابله با سختی‌های سال آینده پذیرفته است.
با نشست دو روزه بوداپست، که دو شنبه ۲۶ ژانويه آغاز شد، تلاش گسترده اروپا برای رهايی از وابستگی شديد به گاز روسيه و دستيابی به منابع جانشين، به مرحله تازه ای گام نهاد.
بحران اقتصادی جهانی این امید را در دستگاه اقتصادی جمهوری اسلامی به وجود آورده که می‌توان بخشی از سرمایه ایرانیان مقیم خارج را به کشور باز گرداند.
کارشناسان نفتی جمهوری اسلامی رکود بازار نفت را نسبتاً دراز مدت ارزیابی می‌کنند و اطمینان دارند که دولت باید دستکم برای یک ریاضت کشی یک ساله آماده شود.
تدارك لايحه بودجه سال آينده ايران امسال بيش از گذشته كنجكاوى محافل اقتصادى جمهورى اسلامى را بر انگيخته، به اين دليل ساده كه بهاى نفت به گونه اى كم‌سابقه فرو ريخته و بودجه سال ۱۳۸۸ با موضوع هدفمند كردن يارانه‌ها گره خورده است.
برنامه هاى پنج‌ساله عمرانى جمهورى اسلامى از آغاز سال ۱۳۶۸ خورشيدى به اجرا گذاشته شدند و چهارمين آنها اسفند ماه سال آينده به پايان می رسد.
گمانه‌زنی بر سر نوسانات آتی بازار جهانی نفت بیش از هر زمان دیگری بر تدارک بودجه سال ۱۳۸۸ ایران، که لایحه آن قاعدتا باید تا پایان دی‌ماه جاری به مجلس شورای اسلامی تقدیم شود، سنگینی می‌کند.
این روزها نگاه محافل اقتصادی جهان به وهران الجزایر دوخته شده است؛ شهری در ساحل مدیترانه که چهارشنبه، هفدهم دسامبر، میزبان صد و پنجاه و یکمین نشست فوق‌العاده وزیران نفت سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک) خواهد بود. این نشست از آن رو اهمیت دارد که در جریان آن قرار است اوپک برای مقابله با کاهش تقریبا ۷۰ درصدی بهای نفت طی پنج ماه گذشته چاره‌اندیشی کند. از ماه سپتامبر ۲۰۰۸ به این سو، اوپک در دو نوبت سقف تولید خود را کاهش داد و آن را به ۲۷.۳ میلیون بشکه در روز رساند؛ بی آنکه توانسته باشد جلو سقوط بهای طلای سیاه را بگیرد. کاهش ضربتی؟ گویا این بار، در نشست روز چهارشنبه وهران، هر ۱۳ عضو سازمان اوپک در مورد سومین کاهش سقف تولید در چهار ماه گذشته به توافق رسیده‌اند. حتی گفته می‌شود که اکثر آنها تمایل دارند با ابتکاری نمایشی، به کاهشی چشمگیر و به اصطلاح ضربتی در سقف تولید سازمان دست بزنند. آخرین موضعگیری‌های شکیب خلیل، رییس اوپک، و عبدالله البدری، دبیرکل آن، نیز نشان می‌دهد که کشورهای صادرکننده نفت نگران از فروریزی شدید تقاضا، چشم‌انداز را چندان امیدبخش نمی‌بینند و خواستار اقدامی قاطعانه برای مقابله با سقوط نفت‌اند. در این شرایط، بازهای اوپک از جمله ایران آسان‌تر می‌توانند دیگر اعضای سازمان را با خود همراه کنند. غلامحسین نوذری، وزیر نفت جمهوری اسلامی، می‌گوید که کشورش، به منظور برقراری تعادل میان عرضه و تقاضا، در نشست روز چهارشنبه الجزایر درخواست خواهد کرد عرضه نفت از سوی اوپک یکءونیم تا دو میلیون بشکه در روز کاهش یابد. محمدعلی خطیبی، نماینده دایمی ایران در اوپک، نیز بر همین موضع تاکید کرده است. نهادهای کارشناسی بین‌المللی، از جمله «بلومبرگ»، این احتمال را که کاهش سقف تولید اوپک در نشست وهران چشمگیر خواهد بود و به دو میلیون بشکه در روز خواهد رسید، منتفی نمی‌دانند. با توجه به همین پیش‌بینی‌ها، بهای نفت در روز دوشنبه، پانزدهم دسامبر، به محدوده هر بشکه ۵۰ دلار رسید. شکیب خلیل، رییس اوپک، روز دوشنبه قیمت دلخواه نفت را هر بشکه ۷۵ دلار اعلام کرد و افزود که این قیمتی است مطلوب؛ هم برای تولیدکنندگان و هم برای مصرف‌کنندگان. دستیابی به این سطح از قیمت آسان نیست؛ آن هم در شرایطی که مؤسسه «گلدمن ساکس» سقوط نفت را تا مرز بشکه‌ای ۳۰ دلار، و بانک آمریکایی «مریل لینچ» تا سطح ۲۵ دلار امکان‌پذیر دانسته‌اند. آیا اوپک خواهد توانست، با پایین آوردن سقف تولید خود در محدوده دو میلیون بشکه در روز، بهای نفت را از سراشیب به سربالایی بکشاند؟ سه عامل اگر اوپک در راستای «کاهش ضربتی» سقف تولید خود تصمیم بگیرد، تأثیر این تصمیم بر تحول آتی بازار نفت به سه عامل عمده بستگی خواهد داشت: عامل نخست درجه توافق و همکاری میان خود اعضای اوپک است. آیا همه کشورهای عضو سازمان، به ویژه آنهایی که ذخیره ارزی چندانی ندارند، حاضر خواهند شد کاهش سهمیه تولیدی خود را صادقانه بپذیرند و به انضباط تن در دهند، ولو آنکه در آمد صادراتی‌شان، در انتظار تغییر وضعیت بازار، کم شود؟ ناگفته پیدا است که همه اعضای اوپک، از لحاظ قدرت مقابله با رکود کنونی بازار نفت، در وضعیت یکسانی نیستند. ایران و نیجریه و ونزوئلا، با جمعیت بالا و بدون ذخایر ارزی قابل ملاحظه، طبعا در موقعیتی بسیار شکننده‌تر از کشورهایی قرار دارند که جمعیت‌شان ناچیز است و ذخایر ارزی قابل ملاحظه‌ای را در خزانه‌های خود انباشته‌اند. کارشناسان اوپک سال‌هایی را به یاد می‌آورند که کشورهای عضو در رویارویی با سختی‌ها هر یک به راهی رفتند و حتی سازمان را تا مرز تلاشی پیش بردند. عامل دومی که بر کارایی تصمیم نشست روز چهارشنبه تأثیر می‌گذارد، درجه همکاری کشورهای غیرعضو اوپک، همچون روسیه، نروژ و مکزیک، است. این کشورها در گذشته بار ها از پشت بر اوپک خنجر زدند و در بعضی مواقع که اوپک سقف تولیدش را کاهش می‌داد، از افزایش تولید نفت خودداری نمی‌کردند. البته در شرایط کنونی، با توجه به عمق بحران، و سقوط ۷۰ در صدی نفت طی پنج ماه گذشته، کشور های غیرعضو اوپک تلاش می‌کنند چوب لای چرخ این سازمان نگذارند. در این میان روسیه، که از سقوط بهای نفت آسیب فراوان دیده، بیش از همه اوپک را به کاهش چشمگیر سقف تولید تشویق می‌کند. مقام‌های ارشد روسیه بتازگی حتی از امکان عضویت این کشور در اوپک سخن گفتند؛ هر چند فرستادگان ولادیمیر پوتین، نخست‌وزیر روسیه، به رهبران غرب اطمینان می‌دهند که عضویت این کشور در سازمان کشورهای صادرکننده نفت به ه
<p>«نفرين مواد اوليه»، يکی از درونمايه های قديمی ادبيات اقتصادی است. نخستين قربانی اين نفرين، اسپانيای قرون هفدهم و هيجدهم ميلادی بود که به طلای بر آمده از قاره نوپيدای آمريکا معتاد شد و به دليل اين اعتياد، در انجام انقلاب صنعتی و دستيابی به تمدن مدرن، ده ها سال از همسايگان اروپايی خود عقب ماند. </p>
<p>سیاستِ ناظر بر تولید و توزیع ثروت در کشور هفتاد میلیون نفری ایران، در شرایط کنونی، در اختیار دولتی است که در رأس آن محمود احمدی‌نژاد قرار دارد.</p>
تکرار ملال‌آور رویدادها یکی از ویژگی‌های اصلی صحنه اقتصاد ایران است. فرض کنیم یک خواننده پی‌گیر و خستگی‌ناپذیر رسانه‌های اقتصادی تهران در سال ۱۳۷۵ در اغما فرو رفته و این روزها، با معجزه دانش پزشکی، پس از حدود دوازده سال به زندگی خود باز گشته باشد. اگر این بیمار از مرگ جسته بار دیگر به علایق قدیمی خود روی بیاورد، به احتمال فراوان احساس نخواهد کرد که دورانی کم و بیش طولانی را در «خواب» سپری کرده و در پی غیبتی دراز، از سیر وقایع عقب مانده است.
<span>در ایران همانند بسیاری دیگر از کشورهای جهان، بحران اقتصادی بین‌المللی زمینه بحثی گسترده را درباره ماهیت نظام‌های تولیدی و بازرگانی و مالی و چگونگی اصلاح و احتمالاً بازسازی آنها، هم در سطح ملی و هم در سطوح منطقه‌ای و جهانی، فراهم آورده است. </span>
بیشتر
