سال ۲۰۱۱ سالی که سته می شود و روزهای پایانی اش به مرگ یک چهره استثنایی فرهنگی، رهبری هنرمند از تبار فیلسوف ـ شاهان کذایی افلاطون یعنی واتسلاو هاول نمایشنامه نویس و رییس جمهور سابق چکسلواکی پس از فروپاشی سوسیالیزم تک حزبی واقعا موجود و سپس رییس جمهور چک گره خورد، رویدادهای چشمگیر و خبرساز فرهنگی دیگری هم داشت. همراه با فرج سرکوهی روزنامه نگار سه مورد را برای مرور پیک فرهنگ بر سال ۲۰۱۱ میلادی برگزیده ایم.
شعرهای لسان‌الغیب که علاوه بر شب یلدا و نوروز مونس ایرانیان است و تاقچه و کتابخانه، اگر نه همه ایرانیان، اکثر ایرانیان و فارسی‌زبانان یدکش می‌کشد دوستدار انگلیسی‌زبان هم کم ندارد، از جمله لرد بایرون، شلی، تامس مور و البته سر ویلیام جونز.
نامنویسی از داوطلبان نمایندگی دوره نهم مجلس شورای اسلامی صبح روز شنبه در ایران آغاز شد و مدت یک هفته ادامه خواهد داشت. همسر مهدی کروبی به نقل از این چهره شاخص جنبش سبز گفته است «حکومت می‌خواهد انتخابات فرمایشی و دستوری برگزار کند». پیش از او محمد خاتمی رئیس جمهور پیشین شرکت در این انتخابات را «بی‌معنا» توصیف کرده بود. در برنامه این هفته «دیدگاه‌ها» پیامدهای فاصله گرفتن اصلاح طلبان را از انتخابات در گفتوگویی با محمدصادق جوادی حصار (رئیس شاخه خراسان حزب اعتماد ملی)، رضا علیجانی (فعال سیاسی از طیف ملی-مذهبی در پاریس) و حسین قاضیان (جامعه‌شناس میهمان در دانشگاه سیراکیوز آمریکا) در میان گذاشته‌ایم.
در حاشیه چهل و پنجمین همایش سالانه انجمن مطالعات خاورمیانه در واشینگتن که در ماه دسامبر برگزار شد، صبحانه ای به دعوت سردبیر جدید فصلنامه «ایران نامه» با شرکت نزدیک بیست شخصیت دانشگاهی و علاقمند ترتیب داده شد تا درباره اهداف این فصلنامه در دوره جدید رایزنی شود.
در هفته گذشته بار دیگر تشدید تحریم های ایران موضوع اظهارنظرها و تصمیم سازی های محافل مختلف بین المللی بود. کنگره آمریکا در مصوبات جداگانه ای که در مجلس نمایندگان و سنا اتخاذ شده تشدید تحریم های علیه ایران را هدف قرار داد. مصوباتی که در صورت موافقت باراک اوباما رییس جمهور آمریکا معاملات با بانک مرکزی ایران را مشمول محدودیت هایی خواهد کرد.
جوامع فارسی‌زبان، جوامعی هستند که بر پایه زبان، فرهنگ، هویت، هنر و ادبیات فارسی شکل گرفته‌اند و یا تحت تأثیر شدید آن قرار داشته یا قرار دارند. این ماه در حاشیه چهل و پنجمین همایش سالانه انجمن مطالعات خاورمیانه، نام مدیر جدید انجمن مطالعات جوامع فارسی‌زبان اعلام شد. در گفتوگویی با پروانه پورشریعتی از کارنامه و برنامه‌های این انجمن پرسیدیم.
با پایان یافتن همین ماه میلادی در روز ۳۱ دسامبر برابر با ۱۰ دی،ضرب الاجل دولت عراق برای خروج مجاهدین خلق از اردوگاه اشرف و خاک عراق به پایان می رسد. سازمان ملل از دولت عراق درخواست کرده این مهلت را عقب بیاندازد تا فرصتی فراهم شود که مجاهدین خلق به ویژه با اروپا و آمریکا بر سر راهی برای انتقال دادن اعضایشان از اردوگاه اشرف به خارج از عراق به توافق برسند.
نزدیک ۲۳۰ جلسه و پانل، حدود هزار مقاله و گفتار، ۱۵ جلسه مستقیما مربوط به ایران، تاریخ، فرهنگ، اجتماع و اقتصاد و سیاست ایران از دوران باستان تا معاصر، ادب و زبان پارسی و دیگر زبان‌های اقوام ایرانی و مذهب شیعه. حضور ده‌ها دانشگاهی، دانشجو، پژوهشگر و دوستدار میهنی و جهانی رویدادها و پرسش‌های مربوط به ایران. همایش امسال زیر سایه بهار عربی، اما با حضور پررنگ ایرانیان.
۱۳ سال پس از قتل‌های زنجیره‌ای پاییز ۱۳۷۷، اعضای خانواده محمد جعفر پوینده -نویسنده، مترجم و یکی از از اعضای فعال «کانون نویسندگان ایرانِ»-- درباره پرونده این قتل چه فکر می‌کنند؟
بحران در روابط ایران و بریتانیا پس از حمله به سفارت بریتانیا در تهران و نیز ساختمان دیپلماتیک دیگر این کشور در باغ قلهک در شمال تهران با سرعتی بیش از گذشته بالا گرفت. پس از آنکه بریتانیا در چارچوب افزایش فشارها بر ایران بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران را در شمول تحریم های خود قرار داد مجلس شورای اسلامی بالاخره تهدید یکی دو سال گذشته خود در مورد تجدید نظر در روابط با بریتانیا را عملی کرد و خواستار کاهش سطح روابط با لندن و اخراج سفیر بریتانیا از تهران شد.
چهل و پنجمین کنفرانس سالانه انجمن مطالعات خاورمیانه روز اول دسامبر در واشنگتن آغاز به کار کرد تا در نزدیک به ۲۰۰ پانل فرصتی فراهم کند برای ارائه مقاله‌های بیش از هزار دانشگاهی، استاد و محقق و دانشجوی خاورمیانه‌شناسی و بحث و تبادل نظر. تنها در روز گشایش کنفرانس انجمن مطالعات خاورمیانه، بیش از ۲۰ دانشگاهی ایرانی نتیجه پژوهش‌های خود را در این جلسات و جلسه‌های دیگری که به موضوع‌های عام‌تر می‌پرداخت ارائه دادند.
اگر از روح الله حسینیان رییس فراکسیون هوادار دولت در مجلس بپرسید می گوید در هر حال با بیشتر از یک فهرست. او می افزاید اگر اصلاح طلبان در انتخابات شرکت نکنند اصول گرایان با رقابت با یکدیگر می توانند رای دهندگان را به آمدن پای صندوق های رای ترغیب کنند. همزمان، محمدتقی مصباح یزدی چهره شاخص طیف اصول گرای روحانیان و تشکلی که جبهه پایداری نام گرفته از حساسیت بیشتر اعضای این تشکل به مسایلی از قبیل دوری از آنچه فتنه جویان توصیف می کند می گوید. حیدر مصلحی وزیر اطلاعات هم هشدار می دهد که به گفته او سودای احیای آنچه را جریان فتنه می نامد در سر دارند تا به گفته او برنامه براندازی را که در سال ۱۳۸۸ در سر داشتند اجرا کنند.
مهمان این هفته پیک فرهنگ در کارنگی هال نیویورک طاها عابدیان برنده اول کنکور بین المللی تکنوازی ویولون آلتو در سال ۱۹۹۶ در اسپانیا و تکنواز برگزیده این ساز در ۱۹۹۷ در ارکس‌تر سنفونیک موسیقی پاسیفیک در ژاپن که در نامدار‌ترین تالارهای موسیقی آمریکا، اروپا، ژاپن، آفریقای جنوبی و خاورمیانه اجرا داشته است.
انتشار گزارش آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در مورد ایران که حاوی یافته‌های اتهام‌آمیز در مورد اهداف احتمالا نظامی در برنامه هسته‌ای ایران بود بار دیگر واکنش‌هایی را درباره گام‌های بعدی قدرت‌های جهانی در برخورد با جمهوری اسلامی ایران در پی داشت. اسراییل با نیم نگاهی به محتوای احتمالی این گزارش پیش از انتشار رسمی آن گمانه‌زنی‌هایی را در مورد حمله احتمالی به تاسیسات هسته‌ای ایران برانگیخت. همزمان کشورهای غربی به ویژه آمریکا بر ضرورت تمرکز بر راه حل‌های دیپلماتیک همراه با افزایش فشار بر ایران تاکید کردند.
روز جمعه ۶ آبان برابر با ۲۸ اکتبر دانشگاه لايدن هلند که از سال ۱۵۷۱ ميلادی شاهد اولين کوشش ها در زمينه شناخت زبان و ادب پارسی و ايران شناسی در اروپا بوده ميزبان سمپوزيوم يک روزه کوچکی بود درباره ادب ايران با نام «تصور تجدد» (Imagining Modernity ) با چهار سخنران. اولين آنها همايون کاتوزيان استاد ادب و تاريخ ايران در دانشگاه آکسفورد در گفتاری با نام آزادی و لجام گسيختگی در ادب پارسی به طنز و هجو و هزل و شعر و نثر در دوران جنبش مشروطه پرداخت.
درباره کاربرد مدرن لالايی در دوران مشروطه و اين که لالايی های سياسی و اجتماعی شده اين دوران نه برای خواب کردن کودکان که با هدف بيدار کردن پدران و مادران روزنامه خوان آنها گفته می شد. روزنامه هايی مانند نسيم شمال که اين گونه لالايی های مدرن را در سطحی گسترده منتشر می کردند. در پيک فرهنگ اين هفته چنانکه وعده داده بوديم گزارش درباره سمپوزيوم دانشگاه لايدن را پی می گيريم. اين هفته با دو گفت و گوی پياپی که هر دو به نوعی به روزنامه نسيم شمال اشرف الدين کاشانی مربوط بود. اول به گفت و گوی پروين لولويی درباره جايگاه اين شاعر و روزنامه نگار و روزنامه اش در آن دوران.
کامران تلطف استاد ادب فارسی و ايران شناسی، در دانشگاه آريزونای آمريکا، گفتاری داشت با نام نمود مدرن حيوانات در ادبيات ايران در طی زمان.
موضوع سوال نمایندگان از رییس جمهور ایران هفته گذشته هم بار دیگر خبرساز بود. این بار به دلیل اعلام عدم وصول سووال از زبان علی لاریجانی رییس مجلس شورای اسلامی که معتقد بود تعداد امضا کنندگان سووال به حد نصاب نرسیده است و همزمان عدم پذیرش استعفای علی مطهری طراح اصلی سووال از نمایندگی مجلس.
علی‌رغم سمت‌گیری متفاوت بسیاری از مسئولان کشورهای غربی این گفته در کنار اعلام نگرانی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی از آن چه «ابعاد نظامی احتمالی» برنامه هسته‌ای ایران نامیده شد پرسشی را در محافل مخالفان سیاسی جمهوری اسلامی ایران به ویژه در خارج از ایران مطرح کرده است. این پرسش که مخالفان حکومت ایران در برابر احتمال حمله نظامی به ایران چه باید بگویند و بکنند؟ در اقدامی پیشگیرانه باید از آغاز چنین روندی را محکوم کنند یا از چنین تهدیدی دست‌کم برای اعمال فشار بر حکومت ایران استقبال کنند؟
«انتشار کتاب «زوال کلنل» اثر محمود دولت‌آبادی به زبان آلمانی در خارج از ایران، ایران را از چاپ آن به فارسی بی‌نیاز کرده است. اما مشغول مطالعه نسخه‌ای از کتاب هستم.» این نقل به مضمون از گفته‌های بهمن دری، معاون وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی ایران است درباره سرنوشت کتاب زوال کلنل، روایت یک افسر ارتش شاهنشاهی ایران در گیرودار انقلاب بهمن سال ۱۳۵۷، کتابی که به تازگی نامزد جایزه ۲۰۱۲ «من» هم شده است، جایزه ادبی بریتانیایی که از سال ۲۰۰۷ به اثری ممتاز و ترجمه شده به زبان انگلیسی اعطا می‌شود.
بیشتر
