انجمن تجارت الکترونیک تهران در تازه‌ترین گزارش خود دربارهٔ کیفیت اینترنت در ایران، تصویری نگران‌کننده از وضعیت زیرساخت، تجربۀ کاربری و دسترسی آزاد به شبکه جهانی ارائه داده است.
این گزارش که روز یک‌شنبه ۱۲ مرداد منتشر شد، نشان می‌دهد که در بین صد کشور دنیا که به‌نسبت دیگر کشورها اقتصادهای بزرگ‌تری دارند، ایران یکی از بدترین کیفیت‌های اینترنت را دارد.
بر پایهٔ این گزارش که با تمرکز بر داده‌های فنی، نظرسنجی‌های عمومی و تحلیل‌های تخصصی تهیه شده، ایران در میان ۱۰۰ کشور دارای بیشترین تولید ناخالص داخلی، در جایگاه ۹۷ از نظر کیفیت اینترنت قرار دارد.
این ارزیابی بر اساس سه شاخص فنی شامل سرعت، اختلال‌پذیری و محدودیت گسترده انجام شده و نشان می‌دهد که اینترنت ایران همچنان یکی از کندترین و پرمحدودیت‌ترین نمونه‌ها در جهان است.
بنابر این گزارش، شاخص آرتی‌تی (RTT) یا زمان رفت‌وبرگشتِ داده به‌عنوان معیاری کلیدی برای سنجش کیفیت تجربۀ کاربری، در ایران به‌طور میانگین ۲۹۵ میلی‌ثانیه است که ایران را در کنار کشورهای در وضعیت جنگ و کشورهای کم‌ترتوسعه‌یافتهٔ دنیا قرار می‌دهد.
براساس یافته‌های این انجمن، مقایسۀ شاخص آرتی‌تی ایران با کشورهای جهان نشان می‌دهد که ایران فقط از کشورهای کوبا، ترکمنستان، کامرون، آنگولا، سودان و کنگو و اتیوپی وضعیت بهتری دارد.
در این گزارش آمده است که بدون در نظر گرفتن وضعیت کیفیت اینترنت کشور در ۱۲ روز جنگ ایران و اسرائیل، همچنان تجربهٔ کاربری اینترنت در ایران با سه گزارهٔ کُند (۸۴ از ۱۰۰)، پراختلال (۹۲ از ۱۰۰) و محدود (۹۹ از ۱۰۰) توصیف می‌شود.
تنها چهار درصد از وب‌سایت‌های پربازدید ایران از نظر پاسخ‌گویی وضعیت خوبی دارند، درحالی‌که این عدد برای ترکیه پنج برابر بیشتر است. به‌علاوه، حدود ۲۳ درصد از سایت‌های داخلی در وضعیت بد و بیش از ۷۰ درصد در وضعیت متوسط قرار دارند.
بیشتر در این باره: هشدار نهادهای صنفی به پزشکیان: قطع اینترنت حلقهٔ آخر محاصرهٔ ایران استجمهوری اسلامی با آغاز جنگ ۱۲ روزه در روز ۲۳ خرداد، دسترسی شهروندان به اینترنت را محدود و در روز پنجم کاملاً قطع کرد. به‌رغم اعلام دولت مبنی بر کنار رفتن محدودیت‌ها، به گفته کارشناسان فناوری ارتباطات و شهادت شهروندان در شبکه‌های اجتماعی، کیفیت و سرعت اینترنت در ایران به وضعیت پیش از ۲۳ خرداد بازنگشته است.
از سوی دیگر فیلتر کردن پیام‌رسان‌ها و شبکه‌های اجتماعی تشدید شده و استفاده از وی‌پی‌ان در ایران با مشکلاتی همراه است.
«بیش از ۹۳ درصد» از جوانان ایرانی فیلترشکن دارند
نتایج نظرسنجی ایسپا که پیش از حمله اسرائیل به ایران در خرداد ۱۴۰۴ انجام شده، نشان می‌دهد که ۸۶ درصد کاربران اینترنت در ایران از فیلترشکن استفاده می‌کنند و این نسبت در میان جوانان زیر ۳۰ سال به بیش از ۹۳ درصد می‌رسد.
داده‌ها حاکی از آن است که پیش از تشدید فیلترینگ در پی اعتراضات «زن زندگی آزادی» در سال ۱۴۰۱، کمتر از ۴۰ درصد کاربران به ابزارهای دور زدن سانسور نیاز داشتند.
وضعیت کنونی در حالی است که بیش از ۶۰ درصد کاربرانی که از شبکه‌های اجتماعی درآمد کسب می‌کنند، اینستاگرام را بستر اصلی فعالیت خود می‌دانند؛ پلتفرمی که از سال ۱۴۰۱ در ایران مسدود شده و دسترسی به آن بدون فیلترشکن میسر نیست.
روند افزایشی استفاده از استارلینک
در بخش دیگری از این گزارش با ارائه نموداری آمده است که روند استفاده از اینترنت ماهواره‌ای استارلینک همچنان افزایشی است.
شرکت خدمات اینترنت ماهواره‌ای استارلینک زیرشاخۀ شرکت اسپیس‌ایکس متعلق به ایلان ماسک است. مهم‌ترین مزیت اینترنت ماهواره‌ای «دسترسی آزاد بدون فیلتر» و «سرعت بالا» است؛ ویژگی‌هایی که در ایران به عنوان کشوری که در انتهای فهرست «رتبهٔ آزادی اینترنت» قرار دارد، به‌آسانی در دسترس کاربران نیست.
افزایش استفاده از استارلینک در داخل ایران در حالی است که حکومت دست‌کم ماه‌هاست که تلاش می‌کند از طریق اتحادیه بین‌المللی مخابرات، کشور ایران را از پوشش اینترنت ماهواره‌ای درآورد.
دی‌ماه پارسال، پویا پیرحسینلو، رئیس کمیته اینترنت در انجمن تجارت الکترونیک ایران خبر داده بود که در آن تاریخ تعداد کاربران اینترنت ماهواره‌ای، به‌ویژه استارلینک، در کشور به بیش از صد هزار نفر رسیده است.
گزارش تازه انجمن تجارت الکترونیک تهران در نهایت تأکید می‌کند که سیاست‌های محدودسازی اینترنت در ایران در چرخه‌ای معیوب تکرار می‌شوند: ابتدا محدودیت‌ها به‌نام امنیت اعمال می‌شوند، سپس مقاومت عمومی به استفادۀ گسترده از فیلترشکن می‌انجامد و در ادامه به‌جای اصلاح سیاست، تنها گروه‌های خاصی به «اینترنت آزادتر» دسترسی می‌یابند.
دی‌ماه ۱۴۰۳ مصوبۀ جدید فیلترینگ؛ موانع رفع فیلتر اینستاگرام و تلگرام چیست؟