صبح روزی که مصاحبه برنامه‌ریزی‌شدهٔ رادیو اروپای آزاد/رادیو آزادی با اولکساندرا بوزکو، آرشیویست، قرار بود انجام شود، تلفنش را جواب نمی‌دهد.
چند ساعت بعد، وقتی بالأخره تماس برقرار می‌شود، بوزکو می‌گوید به‌دلیل کار تا دیروقت شب گذشته، صدای زنگ ساعت را نشنیده و خواب مانده است. می‌گوید: «بدنم دیگر یاری نمی‌کند. کاملاً خسته‌ام.»
بوزکو سرپرست گروهی سه‌نفره از زنان در آرشیو مؤسسه باستان‌شناسی آکادمی ملی علوم اوکراین در کی‌یف است؛ تیمی که با تمام توان تلاش می‌کند میراث بصری این مؤسسه را به‌صورت آنلاین در دسترس قرار دهد، پیش از آن‌که اتفاقی فاجعه‌بار رخ دهد.
او می‌گوید: «ما باید اسکن کنیم، اسکن کنیم، اسکن کنیم تا این مواد را نجات دهیم، چون هیچ‌کس نمی‌داند، شاید فردا یک موشک آرشیو و محتویاتش را نابود کند.»
پروژه‌ای که این زنان در حال اجرای آن هستند «بایگانی حافظهٔ دیجیتال» نام دارد؛ پروژه‌ای که از منابع فیزیکی موجود در آرشیو بهره می‌گیرد، از جمله هزاران عکس متعلق به املاک شخصی باستان‌شناسان اوکراینی که هرگز دیجیتال‌سازی نشده بودند.
بسیاری از این عکس‌ها جزئیات تخصصی و فنی حفاری‌های باستان‌شناسی را به تصویر می‌کشند، اما برخی دیگر پرتره‌های خیره‌کننده‌ای از روستاییان اوکراینی و صحنه‌های زندگی خیابانی را نشان می‌دهند که در جریان سفرهای اکتشافی قرن نوزدهم و اوایل قرن بیستم گرفته شده‌اند.
بوزکو دربارهٔ کارش در ورق زدن چاپ‌ها و نگاتیوهای مربوط به هم‌میهنانش که سال‌هاست از دنیا رفته‌اند، می‌گوید: «وقتی به این تصاویر از مردم نگاه می‌کنم، عمیقاً متأثر می‌شوم.»
او ادامه می‌دهد: «من ۳۹ ساله‌ام و نسل من واقعاً طرفدار [فرهنگ سنتی اوکراینی] نبود. برای ما این فرهنگ کمی روستایی و از مُدافتاده به نظر می‌رسید، هیچ‌وقت شیک و محبوب نبود.»
تصاویر اوکراینی‌هایی که در دوران حکومت تزارهای روسیه لباس ملی خود را به تن دارند، امروزه در میانهٔ تهاجم روسیه معنای تازه و قدرتمندی یافته‌اند. بوزکو می‌گوید که اغلب در برابر دیدن این نیاکانش در عکس‌ها دچار احساسات شدیدی می‌شود؛ نیاکانی که با تلاش و پایبندی به سنت‌ها، سنگ‌بنای اوکراینِ مدرن را گذاشتند.
بوزکو می‌گوید: «عاشق‌شان هستم… خیلی زیاد.»
بایگانی حافظهٔ دیجیتال در دوران همه‌گیری کرونا شکل گرفت؛ زمانی که بوزکو و همکارش ولودیمیر میساک به این ایده رسیدند که به‌جای رها کردن مجموعه‌های ارزشمند مؤسسه‌شان در قفسه‌های خاک‌خورده‌ای که تنها عده‌ای معدود از پژوهشگران با مجوز بازدید از آرشیو کی‌یف به آن دسترسی داشتند، آن‌ها را به‌صورت آنلاین در دسترس عموم قرار دهند.
بوزکو اسکنرها و بودجه‌ای اندک را از حامیانی از جمله یک بانک اتریشی تأمین کرد، در حالی که میساک مسئول طراحی و ساخت وب‌سایت بود. در سال ۲۰۲۳، میساک به خدمت سربازی فراخوانده شد، اما با این حال همچنان به‌طور مرتب با تیم در تماس است تا مشاوره بدهد و از روند پیشرفت پروژه باخبر بماند.
بوزکو و تیمش یک ژنراتور دارند که در زمان قطع برق، اسکنرها را فعال نگه می‌دارد و این زنان حتی هنگام هشدارهای حملات هوایی که مکرراً زندگی عمومی در کی‌یف را مختل می‌کند، به کار خود ادامه می‌دهند.
این آرشیویست می‌گوید: «البته وقتی که دانشجویی در آرشیو باشد، آن‌ها را به پناهگاه می‌برم چون مسئولیت‌شان با من است. اما دربارهء همکارانم، تصمیم با خودشان است.»
بوزکو می‌گوید بخش علوم در اوکراین در حال حاضر از کمبود شدید منابع مالی رنج می‌برد، چرا که بخش اعظم بودجه عمومی صرف تلاش‌های جنگی کشور می‌شود. او می‌افزاید: «تیم ما در واقع به‌نوعی داوطلبانه کار می‌کند.»
بوزکو مدت کوتاهی پس از آغاز تهاجم گستردهٔ روسیه به اوکراین، همراه با پسر نوجوانش از کشور خارج شد، اما هر دو در نهایت تصمیم گرفتند بازگردند.
او می‌گوید: «پسرم حالا در یکی از صنایع استراتژیک کار می‌کند که از ارتش پشتیبانی می‌کند و من هم با این میراث دیجیتال مشغولم. برای همین، حس می‌کنیم که انگار این وظیفهٔ ما است.»
